Στο φως η αÏιστοκÏατία της ακτινοβόλα «Αχλάδας» στη δελεαστική ΦλώÏινα
ΧαÏακτηÏιστικό δείγμα της αÏχαίας χαλκοτεχνίας σε μÎγεθος (διαμÎÏ„Ïου 55 εκ.) και καλλωπισμός, σε σχÎση με ανάλογα της Σίνδου και της ΒεÏγίνας, είναι 1 χάλκινο αγγείο καÏσης πολεμιστή που βÏÎθηκε πλαισιωμÎνο από σιδεÏÎνια ξίφη, δόÏατα και χάλκινο κÏάνος.
ÎεκÏικÎÏ‚ χÏυσÎÏ‚ Ï€Ïοσωπίδες και χÏυσά ελάσματα αντανακλοÏν το ηÏωικό παÏελθόν και τη φιλολογική σκÎψη Î¼ÎµÏ„Î±Î¾Ï Î³ÎµÎ½ÎµÎ±Î»Î¿Î³Î¹ÎºÏŽÎ½ μÏθων για την αÏχή των βασιλÎων Βακχιάδων της Λυγκηστίδας από την ΚόÏινθο με πατÏώο ήÏωα τον ΗÏακλή. Έναντι στον πλοÏτο και στην αÏιστοκÏατία, τα αναπόφευκτα της ζωής στην αÏχαϊκή εποχή: μεγάλο ποσοστό παιδικής θνησιμότητας και ενηλίκων άνω των 45 ετών, σκελετικÎÏ‚ αλλοιώσεις και Ï„ÏαυματικÎÏ‚ παÏαμοÏφώσεις ιδιαίτεÏα στον αÏÏενωπό πληθυσμό.
Την Ï€Ïώτη εικόνα της αÏχαίας ΛÏγκου σχηματίζει η αναδίφηση πλήθους ευÏημάτων και ÏƒÎºÎµÎ»ÎµÏ„Î¹ÎºÎ¿Ï Ï…Î»Î¹ÎºÎ¿Ï Î±Ï€ÏŒ το εκτεταμÎνο νεκÏοταφείο διαχÏονικής χÏήσης στην Αχλάδα ΦλώÏινας. Εξι χÏόνια σκάβει η αÏχαιολογική ομάδα της ΕφοÏείας ΑÏχαιοτήτων ΦλώÏινας με υπεÏθυνος την αÏχαιολόγο Λιάνα ΓκÎλου, σε μια ολόκληÏη Îκταση 26 στÏεμμάτων μÎσω στα ÏŒÏια επÎκτασης λιγνιτωÏυχείου της εταιÏείας «ΛιγνιτωÏυχεία Αχλάδας Α.Ε.». ÎœÎχÏι σήμεÏα 1.299 τάφοι ήÏθαν στο φως που χÏονολογοÏνται από την ÏστεÏη εποχή του Î§Î±Î»ÎºÎ¿Ï (1.350 Ï€.Χ.) Îως τα βυζαντινά χÏόνια (12ο αι. μ.Χ.). Οι πολυπληθÎστεÏοι ανήκουν στην διάÏκεια μÎσω 6ου και 3ου αιώνα Ï€.Χ. αναδεικνÏοντας την Αχλάδα σε 1 από τους σπουδαιότεÏους αÏχαιολογικοÏÏ‚ χώÏους της Μακεδονίας. Χιλιάδες είναι τα ευÏήματα από τους κτεÏισμÎνους τάφους ταÏτης της χÏονικής στιγμής, αλλά τη χÏυσή μακεδονική αÏιστοκÏατία επιφÏλασσε η επίκαιÏη ανασκαφή (2018-2019) ωσπεÏάν στα τελειώματά της (2 στÏÎμματα απομÎνουν για την ολοκλήÏωσή της).
Εξι ταφÎÏ‚ μνημειακών διαστάσεων οι οποίες, αν και συλημÎνες από τυμβωÏÏχους, κÏάταγαν σημαντικά αντικείμενα. ΜαÏÏ„Ï…ÏοÏν τον ηγετικό Ïόλο κάποιων οικογενειών στην διπλωματία και κοινωνική ζωή της αÏχαίας ΛÏγκου κατά τα αÏχαϊκά χÏόνια. Μοναδικό για τη Îννοια του εÏÏημα συνιστά το χÏυσό ωοειδÎÏ‚ Ï€Ïοσωπείο που εντοπίστηκε σε συλημÎνη ανδÏική ταφή. Η Αχλάδα συνιστά την Ï„Ïίτη θÎση στη γη της Μακεδονίας -μετά τα νεκÏοταφεία της Σίνδου και του ΑÏÏ‡Î¿Î½Ï„Î¹ÎºÎ¿Ï Î Îλλας- όπου αποκαλÏπτεται νεκÏική μάσκα, εξηγεί η κ. ΓκÎλου.
«ΧÏυσό Ï€Ïοσωπείο και ελάσματα ενδυναμώνουν την άποψη των εÏευνητών Σίνδου και ΑÏχοντικοÏ, σÏμφωνα με την οποία το σαφή ταφικό Îθιμο ενισχÏει τη φιλολογική άποψη για την Ïίζα των βασιλÎων της Μακεδονίας από το ΑÏγος και την ΚόÏινθο (Τημενίδες, Βακχιάδες) με πατÏώο ήÏωα τον ΗÏακλή - δημιουÏγία που δικαιολογοÏσε την υποχÏÎωση πολιτικής ισχÏος και επιδίωξης εδαφικών κατακτήσεων. Οι ΛυγκηστÎÏ‚, σÏμφωνα με τον ΣτÏάβωνα, κατάγονταν από τους Βακχιάδες της ΚοÏίνθου που ήταν απόγονοι του ΗÏακλή».
Τόσο η οπλική εξάÏτυση με αμυντικά όπλα όσο και άλλα κτεÏίσματα (σιδεÏÎνια και χάλκινα ομοιώματα επίπλων) διαφοÏοποιοÏν τους νεκÏοÏÏ‚ από τους υπόλοιπους πολεμιστÎÏ‚. Χάλκινα κÏάνη «ιλλυÏÎ¹ÎºÎ¿Ï Ï„Ïπου», χάλκινες πεÏικνημίδες, σιδεÏÎνια δόÏατα και ομοίωμα δίκυκλης αγÏοτικής άμαξας, χÏυσά ελάσματα ανδÏικα δαχτυλιδια θεσσαλονικη και αÏγυÏÎÏ‚ σόλες υποδημάτων, χÏυσά και ασημÎνια εποφθάλμια, εδώλιο με καθιστή γυναικεία μοÏφή σε θÏόνο και σπάνιο λατÏευτικό ειδώλιο - πλακίδιο καθιστής φτεÏωτής μοÏφής με κιθάÏα/φόÏμιγγα από εÏγαστήÏιο της Λήμνου, συνόδευαν τους νεκÏοÏÏ‚ στον άλλο κόσμο.
ΧαÏακτηÏιστικό υπόδείγμα της αÏχαίας χαλκοτεχνίας σε μÎγεθος (διαμÎÏ„Ïου 55 εκ.) και καλλωπισμός σε σχÎση με αντίστοιχα της Σίνδου και της ΒεÏγίνας, είναι Îνα χάλκινο αγγείο καÏσης πολεμιστή δαχτυλιδια ανδÏικα rock που βÏÎθηκε πλαισιωμÎνο από σιδεÏÎνια ξίφη, δόÏατα και χάλκινο κÏάνος. Το αγγείο με λαβÎÏ‚ ανοιχτής ανθÏώπινης παλάμης παÏαπÎμπει σε λεκάνη (ποδανιπτήÏα) -σκευή συμποσίου- για το πλÏσιμο ποδιών που ήταν το Ï€Ïώτο μÎλημα του οικοδεσπότη Ï€Ïος τους καλεσμÎνους.
Αν και το αÏχαϊκό νεκÏοταφείο δείχνει συνεχή χÏήση επί 280 χÏόνια, η θÎση του Î¿Î¹ÎºÎ¹ÏƒÎ¼Î¿Ï Ï„Î·Ï‚ αÏχαίας ΛÏγκου δεν Îχει ακόμη εντοπιστεί. Τη ζωή των κατοίκων μολαταÏτα κοινοποιεί η οστεολογική και παλαιοπαθολογική μελÎτη ÏƒÎºÎµÎ»ÎµÏ„Î¹ÎºÎ¿Ï Ï…Î»Î¹ÎºÎ¿Ï Î±Ï€ÏŒ 214 αÏχαϊκÎÏ‚ και κλασικÎÏ‚ ταφÎÏ‚. Ομοίος με τα αποτελÎσματα, εξόν από την υψηλή βÏεφική και παιδική θνησιμότητα (2-7), ελάχιστοι ενήλικοι επιβίωναν μετά το 45ο Îτος της ηλικίας τους. Οι συχνότεÏες παθήσεις Ï€ÏοÎÏχονταν από Ï„ÏαÏματα στα οστά και στους σπονδÏλους που οφείλονταν στις χειÏωνακτικÎÏ‚ εÏγασίες (γεωÏγία, κτηνοτÏοφία κ.ά.). ΤεÏηδόνα και Ï€ÎÏ„Ïα τόσο από την πλημμÎλεια στοματικής υγιεινής όσο και από την κατανάλωση Ï„Ïοφίμων πλοÏσιων σε υδατάνθÏακες και σάκχαÏα, ταλαιπωÏοÏσαν τους κατοίκους της αÏχαίας ΛÏγκου.
Τα παλαιά και η ανθÏωπολογική διεÏεÏνηση της Αχλάδας είτο να παÏουσιαστοÏν στο 33ο ΑÏχαιολογικό ΣυνÎδÏιο (5-6 ΜαÏτίου) Θεσσαλονίκης, το οποίο παÏόλα αυτά αναβάλλεται στο πλαίσιο μÎÏ„Ïων Ï€Ïόληψης για τον κοÏωνοϊό.